Rioolnetbeheer Fluvius Limburg 2021

De stroomgebiedbeheerplannen, gedefinieerd door de Vlaamse Regering, leggen duidelijke reductiedoelen op voor de waterlichamen tegen eind 2027. De eerste analyses geven aan dat het realiseren van deze doelstellingen belangrijke extra inspanningen van de volledige sector zullen vergen. In samenspraak met onze gemeenten-deelnemers zullen we de investeringsuitdagingen prioriteren en uitvoeren.

De voorbije watersnood en ellende onderstrepen het belang van een goed uitgebouwd rioleringsnet en beheer van deze rioleringsinfrastructuur. De basis voor de verdere klimaatbestendige uitbouw van de netten vormen de hemelwaterplannen. De opgestarte acties rond de opmaak van hemelwaterplannen zullen dan ook met de nodige prioriteit verdergezet worden om klaar te zijn tegen de door Vlaanderen opgelegde datum van december 2023. Gelijktijdig onderzoeken we hoe we de bestaande capaciteit van onze netten kunnen maximaliseren.

Er gaat in Vlaanderen veel aandacht naar het water- en droogtebeleid, onder meer met de Blue Deal van de Vlaamse Regering. In deze nota wordt de noodzaak van een hemelwaterplan beschreven. Hier wordt dan ook in opgenomen dat alle gemeenten er één dienen te hebben tegen december 2023. Werkmaatschappij Fluvius neemt het voortouw in de coördinatie van hemelwater- en droogteplannen, nu al in 83 gemeenten. Centraal staat het inzicht dat hemelwater maximaal de kans moet krijgen om in de bodem te sijpelen, in plaats van zo snel mogelijk via de riolering en waterlopen te worden afgevoerd.

Een hemelwaterplan geeft een integrale ruimtelijke visie over waar en hoe het hemelwater van bestaande en geplande wegenis, woningen en (on)verharde oppervlakken  ter plaatse kan gehouden worden, kan infiltreren of kan gebufferd en vertraagd afgevoerd worden. Om te weten wanneer een plan voldoet, is er vanuit de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid of het CIW een werkgroep opgesteld met de rioolbeheerders Aquafin, VMM en de VVSG. Hier wordt eveneens bekeken wat te doen indien een reeds opgesteld plan niet meer zou voldoen aan de minimale gevraagde input.

Een hemelwaterplan bestaat uit 2 onderdelen: enerzijds de visie waarbij criteria worden vastgesteld en een analyse wordt gemaakt van aandachtspunten en problemen (assessment) en anderzijds het bepalen van de planning en prioriteiten met aandacht voor risicobeheer.
De primaire focus ligt op de thema’s bodem & landgebruik, klimaatimpact, oplossingen voor hemelwater (regenwaterafvoer–assen, grachten en inlaten), ruimte voor water (buffering en multifunctioneel gebruik) , communicatie en awareness.

In een tweede fase wordt de gemeente bevraagd naar de impact van de huidige knelpunten om hun visie te achterhalen, meer bepaald de ambitie en het doel van de gemeente, hoe men wenst om te gaan met mogelijke risico’s en er wordt aan alle spelers die in de toekomst plannen hebben in de gemeente, een forum gegeven om hun visie uit te leggen zodat er een gedragen visie wordt opgesteld.

In een derde fase worden de concrete maatregelen voorgesteld. Deze kunnen kaderen in technische of ondersteunende topics. Technische topics gaan over het uitvoeren van werken op het terrein en zullen zichtbaar zijn in de gemeente. Ondersteunende topics gaan over afspraken tussen spelers, de nood aan informatie om beslissingen te kunnen maken, studies die noodzakelijk zijn, …

Aan de maatregelen wordt een prioriteit gegeven en er worden rollen toegekend aan de verschillende spelers zodat duidelijk is waar te beginnen en wat van iedereen verwacht wordt tijdens welke fase van het project.

Om het watersysteem goed te laten functioneren moet het systeem gekend zijn. Bepaalde gemeenten hebben reeds maatregelen genomen. Het is dan ook van belang dat navraag gedaan wordt naar opgedane ervaringen. Dit betekent ook dat buiten de grenzen van een gemeente gekeken wordt en buurgemeenten eveneens betrokken worden. Sommige projecten worden over gemeentegrenzen heen opgestart.

De impact van de klimaatverandering op het watersysteem wordt geaccentueerd door hoe in Vlaanderen met ruimte wordt omgegaan. Er wordt steeds meer verhard en verstedelijkt waardoor water steeds minder kan infiltreren. De hemelwaterplannen hebben dus een verwevenheid met andere visieplannen, zoals de ruimtelijke plannen, mobiliteit, erosieproblematiek, …

Voor de 86 gemeenten waar er door Fluvius aan rioolbeheer wordt gedaan, zijn er in 2021 in 83 gemeenten plannen opgestart in het proces. Eind 2021 zijn de plannen in 4 gemeenten afgewerkt en waren er 16 gemeenten die de plannen aan het afronden zijn.

De mogelijkheid tot opstarten en afwerken is regionaal verschillend vermits die afhankelijk is van welke hoeveelheid werk er kan worden opgenomen door het beschikbare personeel. Het budget van een plan is begroot op 12 euro per hectare. Er is wel een minimum (40.000 euro) en een maximum prijs (80.000 euro).

Op de Raad van Bestuur van 9 december 2020 werd het reglement voor projecten riolering goedgekeurd. Het betreft een harmonisatie van de projectreglementering voor riolering waarbij een uniforme behandeling wordt voorzien. De toepassing van het reglement loopt samen met projecttarieven voor verkavelingen (ook deels opgenomen bij ‘vastleggen niet-periodieke tarieven 2021’).
Omwille van de ernstige impact van deze beslissing op lokale besturen, projectontwikkelaars en verkavelaars, werd in maart 2021 beslist om voorlopig geen ‘forfaitaire’ aanrekeningen te doen en de ingangsdatum van aanrekening van forfaitaire prijzen van tussenkomsten projecten riolering, normaal voorzien op 1 januari 2021, te verschuiven naar 1 juli 2021.

De Raad van Bestuur van december 2020 heeft beslist tot aanrekening van het maximumtarief voor de gemeentelijke saneringsbijdragen voor 2021.
Het maximumtarief voor de gemeentelijke saneringsbijdrage is 1,4x het bovengemeentelijk tarief.
Voor IBA’s (individuele behandeling van afvalwater; individuele sanering) worden dezelfde tarieven toegepast, doch met aanrekening van zowel het gemeentelijk als het bovengemeentelijk deel. Het bovengemeentelijk tarief is ondertussen bekendgemaakt. In aansluiting daarop werden de effectieve bedragen voor 2021 aan de betrokken partijen overgemaakt.

In het kader van de Europese Waterrichtlijn heeft de VMM voor de waterlopen de reductiedoelstellingen vastgelegd evenals de investeringen die nodig zijn om deze doelstellingen te realiseren. Via Fluvius heeft Fluvius Limburg in haar investeringsplan voor de volgende jaren rekening gehouden met deze reductiedoelstellingen en een planning uitgewerkt om tegen 2033 alle noodzakelijke investeringen te realiseren. Het budget, opgemaakt voor de periode 2022-2026, toont aan dat de toepassing van het maximumtarief noodzakelijk is om het verhoogde investeringsvolume in de volgende jaren te kunnen financieren.