Marktwerking en beleid Fluvius Antwerpen 2019

Als onderdeel van de statutaire zesjaarscyclus werden de bestuursorganen volledig hernieuwd in de loop van het eerste semester van 2019. Dit met aandacht voor de 2/3-1/3 genderregel. Voor Fluvius Antwerpen betekent dit 5 vrouwen en 9 mannen (14 bestuurders en een lid met raadgevende stem) in de raad van bestuur. In de RBC’s, waar de genderbepaling niet speelt, heeft Fluvius Antwerpen 10 vrouwen ten opzichte van 32 mannen.

Op voordracht van de aandeelhouders/opdrachthoudende verenigingen werd ook de 20-koppige Raad van Bestuur van Fluvius System Operator vernieuwd. Van de 20 bestuurders zijn er 7 vrouwen, waardoor de 2/3-1/3 genderregel gerespecteerd wordt. Piet Buyse, burgemeester van de stad Dendermonde, is opnieuw verkozen tot Voorzitter van de Raad van Bestuur van Fluvius System Operator.

In de loop van 2019 wijzigde een en ander in het Vlaamse distributienetbeheer. Het samengaan van netbeheerders die binnen dezelfde gemeenten actief zijn, is een goede stap in de richting van rationalisering en optimalisering binnen de sector van de nutsvoorzieningen.
Operationeel merkt de klant geen verschil. Fluvius System Operator is en blijft het overkoepelend aanspreekpunt dat alle dienstverlening verzekert.

Fluvius Antwerpen

Op 1 april 2019 fuseerden de netbeheerders IMEA, Iveg en Integan tot Fluvius Antwerpen. Bij het ontstaan ervan waren vier partijen betrokken:

• IMEA, de Intercommunale Maatschappij voor Energievoorziening Antwerpen
• Iveg, de Antwerpse Intercommunale voor Energie
• Iveka, de Intercommunale Vereniging voor Energiedistributie in de Kempen en het Antwerpse
• Integan, de Intercommunale voor Teledistributie van het Gewest Antwerpen.

Fluvius Antwerpen kwam, in een eerste fase, tot stand door:

• de fusie van de netbeheerders IMEA, Iveg en Integan
• de overstap van 15 gemeenten vanuit netbeheerder Iveka naar Fluvius Antwerpen.​​​​​​

Tegelijkertijd maakte de gemeente Vorselaar voor de activiteit elektriciteit de overstap vanuit netbeheerder Iveg naar Iveka. Vorselaar was voor aardgas reeds aangesloten bij Iveka.

In een tweede fase beslisten de gemeenten Malle, Ranst, Wommelgem en Zoersel om vanaf 1 januari 2020 over te stappen van netbeheerder Iveka naar netbeheerder Fluvius Antwerpen.
Fluvius Antwerpen telt daarmee 38 deelnemende gemeenten.

Financieel verandert er niets. Fluvius Antwerpen heeft aan de VREG (de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) verzocht om tot 2021 geen eigen distributienettarief te hanteren, waardoor de afzonderlijke nettarieven van IMEA, Iveg en Iveka voor de betrokken klanten in 2019 en 2020 nog gehanteerd blijven. Op de energiefactuur blijft duidelijk zichtbaar welk distributienettarief de klant aangerekend krijgt.

Impact op werkmaatschappij Fluvius System Operator

Na deze herschikkingen telt de werkmaatschappij Fluvius System Operator voortaan nog 11 in plaats van 14 aandeelhouders, namelijk: Fluvius Antwerpen, Fluvius Limburg, Fluvius West, Gaselwest, Imewo, Intergem, Iveka, Iverlek, PBE, Riobra en Sibelgas.

Het aandeelhouderschap ziet er per 1 januari 2020 als volgt uit:

Van deze opdrachten per vereniging zijn er:

• 10 aangesteld als distributienetbeheerder (DNB) voor de 100% gereguleerde activiteit elektriciteits- en/of aardgasdistributie: Fluvius Antwerpen, Fluvius Limburg, Fluvius West, Gaselwest, Imewo, Intergem, Iveka, Iverlek, PBE en Sibelgas. Zij staan ook in voor warmteactiviteiten;
• 4 actief in de 100% gereguleerde rioleringsactiviteit: Fluvius Antwerpen, Fluvius Limburg, Fluvius West en Riobra;
• 4 actief in de activiteit kabel-tv infrastructuur: Fluvius Antwerpen, Fluvius Limburg, Fluvius West en PBE.

De 11 opdrachthoudende verenigingen zijn 100% publiek eigendom van alle 300 Vlaamse gemeenten. Samen verzorgen zij via de werkmaatschappij Fluvius System Operator onder meer:

• in 300 gemeenten de aanleg, het beheer en het onderhoud van de distributienetten voor elektriciteit en aardgas en het beheer van de openbare verlichting
• in 85 gemeenten de aanleg, het beheer van en het onderhoud van de riolering
• in 103 gemeenten het beheer van het kabeldistributienet.

Geplande verdere rationalisering even on hold

Om de efficiëntie in de nutssector te verhogen wou de overheid, via het Vlaams Energiedecreet, dat tegen 1 januari 2021 het grondgebied van de verschillende distributienetbeheerders bestaat uit aaneengesloten gemeenten (geen ‘eiland-gemeenten’ meer) en dat in elke gemeente dezelfde distributienetbeheerder voor zowel elektriciteit als aardgas actief is.

Daarom stonden voor enkele geïsoleerde gemeenten gebiedsuitwisselingen tussen de distributienetbeheerders op stapel, alsook de fusie van netbeheerders Iverlek, PBE en Riobra die voor verschillende activiteiten in eenzelfde regio actief zijn.

Maar onlangs werd beslist om die geplande operaties on hold te zetten aangezien er recent een politiek draagvlak ontstaan is om, via decretale initiatieven, deze verplichtingen pas later te moeten realiseren. In tussentijd wordt ook nagedacht over de toekomstige organisatie van de netinfrastructuur-sector in Vlaanderen.

De startdatum voor werkmaatschappij Fluvius System Operator was 1 juli 2018, wanneer een fusie door opslorping tussen sectorgenoten Eandis System Operator en Infrax tot stand kwam. De naam is in het straatbeeld geïntroduceerd op 7 februari 2019. De nieuwe naam en het logo van de onderneming werden aan de markt voorgesteld met een mediacampagne.

Toen deze fusie tot Fluvius System Operator werd aangekondigd, werd een omvangrijk programma aan kostenbesparingen voorgesteld. De doelstelling is om vanaf einde 2022 recurrent minimaal 110 miljoen euro per jaar te besparen, vooral in operationele uitgaven maar ook in kapitaaluitgaven. Na meer dan een jaar in dit traject zitten de voordelen van de integratie grotendeels op koers.

De VREG legt via zijn tariefmethodologie, voor de reguleringsperiode 2017-2020, een inkomensplafond op aan de Vlaamse elektriciteits- en aardgasdistributienetbeheerders. Op basis daarvan moeten de netbeheerders hun tariefvoorstellen indienen.

Op 16 december 2019 heeft de VREG de distributienettarieven 2020 voor elektriciteit en aardgas goedgekeurd. Concreet zal een gezin in 2020 gemiddeld 31 euro minder betalen aan distributienettarieven voor elektriciteit,  en 10 euro minder aan distributienettarieven voor aardgas. Voor elektriciteit voor Fluvius Antwerpen ex-IMEA is dit 17 euro minder en voor ex-Iveg is dit 69 euro minder, voor aardgas is dit 2 euro minder voor ex-IMEA en 9 euro minder voor ex-Iveg. Ook het prosumententarief gaat gemiddeld met 5 procent omlaag.  

De verklaring van de daling van de distributienettarieven ligt in belangrijke mate bij de lagere verwachtingen voor de kosten van openbaredienstverplichtingen van de distributienetbeheerders enerzijds en de afbouw van historische overschotten, die ten gunste van de energieverbruikers verwerkt worden, anderzijds. Ook bedrijven zullen in 2020 de nettarieven verder zien dalen.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en duurzaamheid staan hoog in het vaandel bij Fluvius Antwerpen en dus ook bij Fluvius. Fluvius wil MVO en duurzaamheid in de praktijk brengen voor en samen met de lokale besturen in Vlaanderen. Voor zichzelf ziet Fluvius de rol weggelegd van facilitator en inspirator, zeker ook met het oog op het bereiken van de engagementen die de lokale besturen zijn aangegaan in het kader van het burgemeestersconvenant.

Sinds midden 2019 wordt elke beslissing van het Managementcomité van de onderneming of van de Raad van Bestuur uitdrukkelijk getoetst aan financiële en operationele criteria, maar ook op de ecologische, sociale en maatschappelijke impact. De beleidslijnen en engagementen van Fluvius op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid worden neergeschreven in een MVO Charter. Dit wordt een publiek toegankelijk document.

Fluvius en de DNB’s staan volledig achter de strijd tegen energie-armoede. Deze bijzondere vorm van armoede blijft helaas en ondanks alle inspanningen uit het verleden een hardnekkig fenomeen in Vlaanderen. De meest recente cijfers over het aantal sociale klanten bij de DNB’s in het activiteitenverslag en de werking van de Lokale Adviescommissies (LAC) tonen dit aan.

Ook in 2019 heeft Fluvius Antwerpen z’n steentje bijgedragen in de strijd tegen energie-armoede. We willen daarbij in eerste instantie zeer nauw samenwerken met de plaatselijke OCMW’s die goed geplaatst zijn om de plaatselijke noden en mogelijkheden correct in te schatten, zodat maatwerk kan worden geleverd. Ook met andere stakeholders zullen initiatieven worden ontplooid, bijvoorbeeld met armoedeverenigingen. De budgetmeter speelt hierin een belangrijke rol en draagt bij tot het voorkomen dat energieschulden zich verder opstapelen.

Nooit tevoren stond de klimaatverandering zo in het brandpunt van de belangstelling en de maatschappelijke en politieke discussies. Men kan in deze discussies niet voorbijgaan aan het totale energiesysteem, waarvan het distributienetbeheer een cruciaal onderdeel vormt. De energietransitie kan een wezenlijke bijdrage leveren aan een meer duurzame samenleving.

Voor de distributienetbeheerders zoals Fluvius Antwerpen houdt de energietransitie ruwweg vier aspecten in: (1) de opkomst van prosumenten die zowel energie verbruiken als produceren en daarvoor een beroep doen op het lokaal distributienet, (2) de opkomst van decentrale, hernieuwbare energievormen die moeten worden aangesloten op het distributienet, (3) toenemende elektrificatie in allerlei toepassingen van mobiliteit tot verwarmingstoepassingen en (4) een alsmaar toenemend belang van data en slimme toepassingen om de energiestromen op de distributienetten in goede banen te kunnen leiden.
 
Fluvius Antwerpen en Fluvius volgen allerlei innovatieve ontwikkelingen op, in sommige gevallen via overkoepelende sectororganismen zoals Synergrid, en waar zinvol en bruikbaar, worden deze geïntegreerd in de operationele werking.

• Start van de uitrol
  
  Na enkele jaren voorbereiding en met de officiële start op 1 juli 2019 introduceert Fluvius de digitale meter in het Vlaams Gewest. Digitale meters moeten de traditionele mechanische meters voor elektriciteit en gas vervangen. Tijdens het eerste semester van 2019 werd een succesvolle laatste veldtest uitgevoerd in de regio Leuven/Lubbeek (provincie Vlaams-Brabant) om de logistieke modaliteiten van de uitrol te controleren.
  
  De uitrol zelf begint met prioriteit voor enkele specifieke doelgroepen: bestaande en nieuwe eigenaars van zonnepanelen (‘prosumenten’), nieuwe en grondig gerenoveerde huizen, bestaande en nieuwe budgetmeterklanten, alle metervervangingen en slimme meters uit vorige proefprojecten. Bovendien kan iedereen die dat wenst, tegen een vergoeding, een digitale meter aanvragen.
  
  Een mediacampagne werd opgezet om de eindklanten te informeren over het waarom van de digitale meter en welke voordelen een digitale meter kan opleveren. Per einde 2019 waren er reeds 171.000 geplaatst voor alle netbeheerders samen. Tegen einde 2022 zullen bijna 1,8 miljoen meters vervangen zijn; het einde van het programma met 6,1 miljoen geïnstalleerde meters is voorzien voor het jaar 2034.
  
  Fluvius levert alle mogelijke inspanningen om de maatschappelijke kost voor de introductie van de digitale meter zo laag mogelijk te houden en de privacy van de consument te waarborgen. Op 26 februari 2019 werd een samenwerkingsovereenkomst over de uitrol van de digitale meter afgesloten tussen Fluvius System Operator, het Waalse Ores en het Luikse Resa.
   
• Energie-efficiëntie bevorderen
  
  De Vlaamse wetgever voorziet voor eigenaars van zonnepanelen in een compensatieprincipe voor 15 jaar vanaf de indienststelling voor de bestaande zonnepaneelinstallaties en volledig nieuwe installaties (geen uitbreidingen) die in dienst genomen worden tot en met 31 december 2020. Vanaf 1 juli 2019 krijgen die na plaatsing van de digitale meter de keuze tussen 2 opties om de netkosten te betalen: de terugdraaiende teller met betaling van het prosumententarief, of het nieuwe tariefsysteem. Voor de nieuwe installaties vanaf 2021 zal dit niet meer het geval zijn en komen ze onmiddellijk in het nieuwe tariefsysteem terecht, namelijk met terugdraaiende teller, behalve op het distributienettarief en je betaalt distributienetkosten op wat je werkelijk van het net afneemt.
  
  De VREG wil de energie-efficiëntie verhogen door prosumenten aan te sporen hun energieproductie meer zelf te verbruiken in plaats van deze op het distributienet te injecteren. De VREG heeft een procedure opgestart bij het Grondwettelijk Hof tegen de huidige compensatieregeling (terugdraaiende meter). Deze procedure loopt nog.
  
  In dat kader kent de Vlaamse overheid sinds 1 augustus 2019 een premie toe voor wie een thuisbatterij installeert. Een thuisbatterij slaat zelfopgewekte energie op, om ze later te gebruiken. De premie bedraagt maximaal 3 200 euro en kan nooit meer bedragen dan 35% van de investeringskosten. Meer info op de website www.vreg.be.

Op vandaag tellen alle netbeheerders samen 42 klantenkantoren, beheerd door Fluvius. Omwille van de fusie van ex-Eandis en ex-Infrax tot Fluvius, liggen enkele van die klantenkantoren op een boogscheut van elkaar. Daarnaast voldoet een aantal van de kantoren niet aan de veiligheidsnormen inzake agressie en sommige kantoren hebben zeer lage bezoekersaantallen die verder zullen afnemen na de uitrol van de digitale budgetmeter. Bovendien wordt steeds meer ingezet op digitale kanalen en op het aanbieden van selfservice. 

Daarom werd het plan uitgewerkt om in een eerste fase 8 kantoren met een zeer laag bezoekersaantal te sluiten en een aantal dicht bij elkaar gelegen kantoren te fusioneren. Hierdoor wordt het totaal aantal klantenkantoren teruggebracht van 42 naar 30. Klanten kunnen, ongeacht hun woonplaats, steeds terecht in elk klantenkantoor van hun keuze, dus bijvoorbeeld ook deze dicht bij hun plaats van tewerkstelling. 

Uit onderzoek is gebleken dat dienstverlening bij een afspraak hoger wordt gewaardeerd dan die bij vrije inloop. Door klanten een afspraak te laten maken, heeft men eveneens de mogelijkheid om de klant telefonisch te helpen of om de klant door te verwijzen naar het digitale kanaal. Een project ‘dienstverlening op afspraak’ werd opgestart.

Gekoppeld aan de invoering en het beheer van de digitale meter moet ook het beheer van de vele data ordentelijk aangepakt worden. De Vlaamse overheid heeft in die optiek in 2019 de rol van onafhankelijke databeheerder formeel toegewezen aan de distributienetbeheerders via hun werkmaatschappij Fluvius System Operator. Deze taak behelst de meteraflezing (analoog of digitaal), en het verzamelen, valideren en verwerken van deze gegevens. 

De onafhankelijke, gereguleerde positie van de DNB’s/werkmaatschappij in de energiesector biedt een stevige waarborg voor de bescherming van ieders privacy en de naleving van alle relevante wettelijke voorschriften (GDPR en andere). De werkmaatschappij en de opdrachthoudende verenigingen zetten verder de nodige middelen in om de opgelegde en verwachte onafhankelijke bewaking van de data en persoonsgegevens te waarborgen. Naar het personeel toe wordt gewerkt aan een sterk ‘bewustzijn’ over informatieveiligheid en de effectieve beleving ervan via diverse opleidingen en acties.