Rioolnetbeheer Fluvius West 2023

De eerdere watersnood en de daaropvolgende droogteperioden onderstreepten het belang van een goed uitgebouwd rioleringsnet en een doordacht waterbuffer- en hemelwaterbeleid. De basis voor de verdere klimaatbestendige uitbouw van de netten vormen de hemelwaterplannen. De opgestarte acties rond de opmaak van hemelwaterplannen worden met de nodige prioriteit verdergezet om klaar te zijn tegen de door Vlaanderen opgelegde datum van realisatie. Gelijktijdig onderzoeken we hoe we de bestaande capaciteit van onze netten kunnen maximaliseren. Door het toenemend belang van data ook binnen het waterbeheer en de waterbeheerssystemen zal specifiek aandacht moeten besteed worden aan de verwerking van ook deze data.

We willen het komende decennium ons budget voor riolering met meer dan de helft opkrikken. We verhogen het huidige gemiddelde budget van 80 miljoen euro vanaf 2024 naar 130 miljoen euro, en dat zeker tot 2033. Daarnaast richtte Fluvius een nieuwe afdeling Riolering op in de directie Netuitbating, om alle noodzakelijke investeringen en operationele taken te realiseren.

Er gaat in Vlaanderen veel aandacht naar het water- en droogtebeleid, met onder meer de Blue Deal van de Vlaamse Regering, het ambitieuze programma dat de Vlaamse Regering in het leven riep om waterschaarste en droogte aan te pakken via tal van acties. Elke gemeente in Vlaanderen moet tegen eind 2023 een hemelwater- en droogteplan kunnen voorleggen. Lokale besturen die daar geen werk van maken, hebben na 2024 geen recht meer op water-gerelateerde subsidies voor hun waterbeheer. Fluvius neemt het voortouw in de coördinatie van hemelwater- en droogteplannen en helpt de Vlaamse steden en gemeenten bij de opmaak van zo’n hemelwater- en droogteplan. Centraal staat het inzicht dat hemelwater maximaal de kans moet krijgen om in de bodem te sijpelen, in plaats van zo snel mogelijk via de riolering en waterlopen te worden afgevoerd. Omdat de grondwaterproblematiek voor elke regio anders is, ziet elk plan er anders uit. Een hemelwater- en droogteplan geeft een integrale ruimtelijke visie over waar en hoe het hemelwater van bestaande en geplande wegenis, woningen en (on)verharde oppervlakken ter plaatse kan worden gehouden, kan infiltreren of kan worden gebufferd en vertraagd afgevoerd. Watersnood en droogteperioden onderstrepen het belang van een goed uitgebouwd rioleringsnet en een doordacht waterbuffer- en hemelwaterbeleid. De basis voor de verdere klimaatbestendige uitbouw van de rioolnetten vormen de hemelwater- en droogteplannen. De opgestarte acties rond de opmaak van deze plannen zullen dan ook met de nodige prioriteit worden verdergezet om klaar te zijn tegen de door Vlaanderen opgelegde datum van december 2023 en met het oog op hun implementatie. Voor de 87 gemeenten waar er door Fluvius aan rioolbeheer wordt gedaan, zijn er inmiddels 28 plannen volledig afgerond. 26 plannen liggen ter goedkeuring voor bij de gemeenten.

In het kader van zijn ambitie om binnen de verschillende nutsactiviteiten een proactieve rol op te nemen in de energietransitie en klimaatadaptatie, formuleerde Fluvius zijn visie op de uitbouw van rioleringen en op de aanpak van de waterproblematiek door de klimaatwijziging.

De waterkringloop staat onder druk waardoor Vlaanderen één van de gebieden met de hoogste waterstress in Europa is. We hebben regelmatig te maken met een dreigend of effectief watertekort. De oplossing hiervoor vergt een integrale aanpak gebaseerd op systeemdenken waarbinnen riolering een belangrijke rol speelt. Het verwachte waterverbruik zal door klimaatontwikkelingen en toename van de bevolking nog verder toenemen.

De visie formuleert 4 doelstellingen en 7 actiedomeinen:

1. We helpen om het Vlaamse drinkwaterverbruik te doen dalen
   1. Optimaliseren van de synergie bij de digitale watermeterinstallatie
   2. We helpen Vlaamse gezinnen alternatieven voor drinkwater te gebruiken
2. We zetten in op een maximaal circulair gebruik van water en (her)installeren de natuurlijke cyclus voor regenwater
   3. We verzamelen zo veel mogelijk vuilvracht en verschonen waterlopen i.k.v. de ‘Kaderrichtlijn Water met ambities en verplichtingen richting 2027’
   4. We bufferen en infiltreren afstromend regenwater en waar economisch haalbaar maken we afname op het regenwaterstelsel mogelijk, cf. ook onze hemelwaterplannen
   5. We zetten in op de recuperatie van (het geloosde) water (gemiddeld 120 liter per dag per gezin)
3. We maken de rioleringsnetten future proof
   6. We digitaliseren en automatiseren de rioleringsnetwerken
4. We stellen de informatie van het rioolstelsel beschikbaar aan de gebruikers van het systeem
   7. We bereiden ons voor op alternatieve oplossingen die overbelasting van het rioleringsstelsel en de gevolgen daarvan helpen vermijden.

In de tweede helft van 2023 werd een ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering bekendgemaakt met betrekking tot gemeentelijke sanering, van toepassing voor alle rioolbeheerders in Vlaanderen. Het ontwerp geeft invulling aan de conceptnota ‘de grote stroomversnelling bij de stroomgebiedbeheerplannen 2022-2027’. Het algemeen opzet van de conceptnota was enerzijds het bekomen van vereenvoudigde procedures, een heldere taakverdeling en meer responsabilisering en, anderzijds, een resultaatsgerichte aansturing met duidelijke verantwoordelijkheden en doelstellingen. De bepalingen inzake afvalwatersanering tracht men te enten op de reeds bestaande bepalingen voor drinkwaterlevering.

Met dit ontwerpbesluit zullen de openbaredienstverplichtingen voor (gemeentelijke) rioolbeheerders inzake sanering worden vastgelegd. De bekrachtiging van dit ontwerpbesluit door de Vlaamse Regering en de implementatie ervan worden in het voorjaar van 2024 verwacht.

Sinds 2008 hebben Aquafin en Fluvius een protocol dat de gezamenlijke aanpak en afspraken voor gecombineerde rioleringsprojecten regelt. Dit protocol werd in 2023 gereviseerd waarbij vier van de vijf hoofdstukken werden behouden. Afspraken werden waar nodig wel verduidelijkt, aangevuld of bevestigd. Daarnaast werden twee nieuwe hoofdstukken toegevoegd. Een eerste nieuw hoofdstuk regelt de afspraken bij de uitvoering van een gezamenlijk rioleringsproject. Het tweede nieuwe hoofdstuk regelt de afspraken rond hydraulische modelleringsstudies i.s.m. Aquafin. Dit protocol is in werking sinds 1 juli 2023.

De aanvullende voorwaarden en de technische voorschriften van Fluvius werden gewijzigd met het nieuwe Algemeen Waterverkoopreglement (afgekort AWVR) en het nieuwe Ministerieel Besluit keuringen.

De aanvullende voorwaarden vullen het algemeen waterverkoopreglement aan met administratieve bepalingen over de afvoer en sanering van afvalwater. De wijzigingen zijn:

• De afstemming op het AWVR dat de keuring ten laste is van de klant. De klant staat in voor de aanvraag.
• De keuring van een nieuwe Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA) is niet ten laste van de klant indien het initiatief voor de plaatsing ervan door de netbeheerder wordt genomen. In de andere gevallen is de keuring ten laste van de klant.
• De keuring in het kader van een afkoppelingsproject is ten laste van de klant, behalve indien door de klant reeds een keuring type nieuwbouw kan worden voorgelegd.

Het technisch reglement vervangt de technische voorschriften van Fluvius van 2016. Alle exploitanten in Vlaanderen werken volgens dezelfde structuur en inhoudstafel. Er is meer aandacht voor specifieke thema’s zoals bijvoorbeeld aansluiten op grachten, muurdoorvoerstukken, be- en ontluchting, etc. Daarnaast werden de specificaties rond IBA’s geïntegreerd.