Rioolnetbeheer Fluvius Limburg 2022

De eerdere watersnood en de daarop volgende droogteperioden onderstreepten het belang van een goed uitgebouwd rioleringsnet en een doordacht waterbuffer- en hemelwaterbeleid. De basis voor de verdere klimaatbestendige uitbouw van de netten vormen de hemelwaterplannen. De opgestarte acties rond de opmaak van hemelwaterplannen worden met de nodige prioriteit verdergezet om klaar te zijn tegen de door Vlaanderen opgelegde datum van realisatie. Gelijktijdig onderzoeken we hoe we de bestaande capaciteit van onze netten kunnen maximaliseren. Door het toenemend belang van data ook binnen het waterbeheer en de waterbeheerssystemen zal specifiek aandacht moeten besteed worden aan de verwerking van ook deze data.

Er gaat in Vlaanderen veel aandacht naar het water- en droogtebeleid, met onder meer de Blue Deal van de Vlaamse Regering, het ambitieuze programma dat de Vlaamse Regering in het leven riep om waterschaarste en droogte aan te pakken via tal van acties. Elke gemeente in Vlaanderen moet tegen eind 2023 een hemelwater- en droogteplan kunnen voorleggen. Lokale besturen die daar geen werk van maken, hebben na 2024 geen recht meer op water-gerelateerde subsidies voor hun waterbeheer. Fluvius neemt het voortouw in de coördinatie van hemelwater- en droogteplannen en helpt de Vlaamse steden en gemeenten bij de opmaak van zo’n hemelwater- en droogteplan. Centraal staat het inzicht dat hemelwater maximaal de kans moet krijgen om in de bodem te sijpelen, in plaats van zo snel mogelijk via de riolering en waterlopen te worden afgevoerd. Omdat de grondwaterproblematiek voor elke regio anders is, ziet elk plan er anders uit. Een hemelwater- en droogteplan geeft een integrale ruimtelijke visie over waar en hoe het hemelwater van bestaande en geplande wegenis, woningen en (on)verharde oppervlakken ter plaatse kan worden gehouden, kan infiltreren of kan worden gebufferd en vertraagd afgevoerd. Watersnood en droogteperioden onderstrepen het belang van een goed uitgebouwd rioleringsnet en een doordacht waterbuffer- en hemelwaterbeleid. De basis voor de verdere klimaatbestendige uitbouw van de rioolnetten vormen de hemelwater- en droogteplannen. De opgestarte acties rond de opmaak van deze plannen zullen dan ook met de nodige prioriteit worden verdergezet om klaar te zijn tegen de door Vlaanderen opgelegde datum van december 2023 en met het oog op hun implementatie. Voor de 86 gemeenten waar er door Fluvius aan rioolbeheer wordt gedaan, zijn er inmiddels 16 plannen volledig afgerond. 23 plannen liggen ter goedkeuring voor bij de gemeenten.

In uitvoering van de Europese kaderrichtlijn Water en de Overstromingsrichtlijn, die beide werden omgezet in Vlaamse wetgeving via het decreet Integraal Waterbeleid, lanceerde de Vlaamse Regering De Grote STROOMversnelling met als doel de kwaliteit van ons oppervlaktewater en grondwater te verbeteren, en Vlaanderen te wapenen tegen droogte en wateroverlast. Fluvius Limburg (en zijn werkmaatschappij Fluvius) is een van de vele partners van de Vlaamse overheid om de komende 6 jaar een versnelling hoger te schakelen op het vlak van de verbetering van de afvalwaterzuivering, de vereenvoudiging van de procedures, een heldere taakverdeling tussen alle actoren en meer responsabilisering van rioolbeheerders. In 2027 moeten alle beken en rivieren in Europa voldoen aan de Europese waterkwaliteitsnormen. Met de goedkeuring door de Vlaamse Regering van de stroomgebiedbeheerplannen 2022-2027 liggen de reductiedoelen per waterlichaam vast. De eerste analyses geven alvast aan dat het realiseren van deze doelstellingen belangrijke extra inspanningen van de volledige sector zullen vergen.

De komende jaren onderwerpt Fluvius zijn hele Vlaamse rioolnet aan een grondige scan. Bedoeling is om met behulp van zowel manuele als robotcamera’s de toestand van de kwetsbaarste stukken van onze riolen te controleren. Omdat de Vlaamse Overheid een duidelijk zicht wil op alle rioleringen, bundelden alle rioolbeheerders in Vlaanderen begin 2022 de inventarisatie van hun respectieve netwerken in één centraal systeem (https://pers.fluvius.be/de-rioolinventaris-is-klaar). De volgende stap nu is de toestand van de buizen na te gaan.

Het is de ambitie van en tevens noodzaak voor Fluvius om binnen de verschillende nutsactiviteiten een proactieve rol op te nemen in de energietransitie, digitalisering en klimaatadaptatie die zich de komende jaren aandienen. Daarom formuleerde Fluvius zijn visie op de uitbouw van rioleringen en de manier waarop kan worden bijdragen tot de mitigatie van de waterproblematiek ten gevolge van de klimaatwijziging.

De klimaatverandering en de verharding zet de waterkringloop onder druk en zorgt ervoor dat, in tegenstelling tot de perceptie, Vlaanderen één van de gebieden met de hoogste waterstress in Europa is. Hierdoor hebben we regelmatig te maken met een dreigend of effectief watertekort. De zomerse grondwaterstanden en de waterstanden/debieten in de waterlopen in onze regio zijn soms gedurende een aantal jaren laag, soms te laag om het water nog te kunnen/mogen gebruiken.

De oplossing hiervoor vergt een integrale aanpak gebaseerd op systeemdenken waarbinnen riolering een belangrijke rol speelt. Het verwachte waterverbruik zal door klimaatontwikkelingen en toename van de bevolking nog verder toenemen.

Deze visie formuleert 4 doelstellingen en 7 actiedomeinen:

1. We helpen om het Vlaamse drinkwaterverbruik te doen dalen
   1. Optimaliseren van de synergie bij de digitale watermeterinstallatie
   2. We helpen Vlaamse gezinnen alternatieven voor drinkwater te gebruiken
2. We zetten in op een maximaal circulair gebruik van water en (her)installeren de natuurlijke cyclus voor regenwater
   3. We verzamelen zo veel mogelijk vuilvracht en verschonen waterlopen i.k.v. de ‘Kaderrichtlijn Water met ambities en verplichtingen richting 2027’
   4. We bufferen en infiltreren afstromend regenwater en waar economisch haalbaar maken we afname op het regenwaterstelsel mogelijk, cf. ook onze hemelwaterplannen
   5. We zetten in op de recuperatie van (het geloosde) water (gemiddeld 120 liter per dag per gezin)
3. We maken de rioleringsnetten future proof
   6. We digitaliseren en automatiseren de rioleringsnetwerken
4. We stellen de informatie van het rioolstelsel beschikbaar aan de gebruikers van het systeem
   7. We bereiden ons voor op alternatieve oplossingen die overbelasting van het rioleringsstelsel en de gevolgen daarvan helpen vermijden.

De premiereglementen voor gescheiden afvoer, hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen in de steden en gemeenten waar Fluvius in opdracht van de rioolnetbeheerder rioleringsactiviteiten uitvoert, werden geharmoniseerd. De communicatie kan hierdoor zo transparant en eenvoudig mogelijk gebeuren naar alle klanten. De focus ligt op:

• een zo eenvoudig mogelijke premieaanvraag voor de klant,
• een eenduidig en uniform proces voor alle rioleringsvennoten,
• een afkoppelingsproces waarbij de klant wordt gesensibiliseerd en geresponsabiliseerd,
• de uitbetaling van de premie op basis van een positief keuringsattest,
• de ondersteuning van klanten die inzetten op bronmaatregelen.

Fluvius voorziet een tussenkomst voor de gemeente indien zij, naar aanleiding van door Fluvius geplande rioleringswerken in gemeentewegen, mee investeert in de heraanleg van de weg. Deze tussenkomst is de theoretische kost van het herstel van de wegenis voor de rioleringswerken die Fluvius zou moeten uitvoeren. Deze tarieven worden om de 5 à 6 jaar op basis van een representatief aantal dossiers opnieuw berekend, alsook jaarlijks geïndexeerd. Er werd beslist om de vroegere indexatieformule te herzien en vanaf 1 januari 2023 te werken met de systematiek van het Standaard Bestek 250 Wegenbouw Vlaanderen. Rekening houdend met een mix van prijzen voor het herstel van een standaardweg, stijgen de tarieven tussen de 7% en de 20%.

In het kader van de Europese Waterrichtlijn heeft de VMM voor de waterlopen de reductiedoelstellingen vastgelegd evenals de investeringen die nodig zijn om deze doelstellingen te realiseren. Via Fluvius heeft Fluvius Limburg in haar investeringsplan voor de volgende jaren rekening gehouden met deze reductiedoelstellingen en een planning uitgewerkt om tegen 2033 alle noodzakelijke investeringen te realiseren. Het budget, opgemaakt voor de periode 2022-2026, toont aan dat de toepassing van het maximumtarief noodzakelijk is om het verhoogde investeringsvolume in de volgende jaren te kunnen financieren.